Կան բազմաթիվ ծրագրավորման լեզուներ, և դրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր առաջադրանքն ու շրջանակը: Այս շարքում մենք պատմում ենք, թե ինչ պետք է իմանա ծրագրավորողը, և ինչպես սովորել այս բարդ և պահանջված մասնագիտությունը զրոյից և ինքնուրույն։
Ծրագրավորում ուսումնասիրել կարելի է ցանկացած տարիքում, սակայն փոքր տարիքից երեխայի մեջ կարելի է նկատել սեր և հետաքրքրություն դեպի այդ ոլորտ։ Պե՞տք է երեխային առաջին դասարանում ուղարկել ծրագրավորման դասընթացների: Իսկ 9-րդում արդյոք ուշ չէ՞: Ինչպե՞ս հասկանալ՝ արդյոք նա ծրագրավորման կարողություն ունի՞: Ի՞նչ սովորեցնել ծրագրավորումը հետաքրքիր և օգտակար դարձնելու համար: Որո՞նք են ծրագրավորում սովորեցնելու ճիշտ մեթոդները։ Այս ամենի մասին կարող եք կարդալ 168․am-ի շարքում։
Ծրագրավորումը ծրագրերի (ծրագրային ապահովման) ստեղծման գործընթացն է: Դա անելու համար ծրագրավորողները սկզբնական կոդը գրում են ծրագրավորման լեզուներից մեկով: Ծրագրավորման ավելի քան 300 լեզու կա, բայց հաջող կարիերայի համար կարող եք ընտրել տասը ամենահայտնիներից: Ավելի ճիշտ կլինի նախ որոշել, թե որ բնագավառում եք աշխատելու, որից հետո միայն անցնել լեզվի ընտրությանը։
Սկսնակների համար լավագույն լեզուներից մեկը Python-ն է: Այս հանրաճանաչ ընդհանուր նշանակության լեզուն լավ է իր հակիրճությամբ և պարզությամբ, այն ակտիվորեն օգտագործվում է Հայաստանում և ամբողջ աշխարհի ՏՏ ընկերություններում:
Մյուս հանրաճանաչ լեզուներն են Java-ն և C-ն: Դրանք ավելի բարդ են, հատկապես սկսնակների համար, բայց դրանց յուրացումն ապահովում է ավելի լավ պատկերացում, թե ինչ եք անում, և ինչ է կատարվում ձեր ծրագրի հետ: Պասկալ լեզվի հետ միասին C լեզուն սովորաբար ուսումնասիրվում է համալսարանում՝ մասնագիտացված ֆակուլտետներում։
Ծրագրավորման այլ լեզուների օգտագործումը կախված է գործունեության նպատակից: Օրինակ, php, Java, ruby-ը հայտնի են՝ որպես սերվերի լեզուներ: Հաճախորդների լեզուներից Java Script-ը ամենահեռանկարայինն է: C++-ը պահանջվում է բարդ բարձր բեռնված նախագծեր մշակելու համար: Խաղերը գրված են նույն լեզվով: Մեկ այլ խոստումնալից ոլորտ բջջային սարքերի համար հավելվածների մշակումն է: Այստեղ օգտագործվում են Java, Objective-C, Swift: Ցանկացած փորձառու ծրագրավորող գիտի մի քանի լեզու, բայց աշխատանքի ժամանակ կոդ է գրում դրանցից միայն մեկով։
Արդյո՞ք ծրագրավորողը պետք է իմանա մաթեմատիկա և անգլերեն
Այո՛։ Ցանկացած ծրագրավորող պետք է իմանա անգլերեն և մաթեմատիկա: Բոլոր կարևոր փաստաթղթերը և որակյալ դասընթացները հրապարակված են անգլերենով: Մաթեմատիկայի իմացությունը պահանջվում է ոչ այնքան կատեգորիկ։ Բայց մաթեմատիկայի լավ տիրապետումն ապահովում է ստեղծվող կոդի հստակ պատկերացում, յուրաքանչյուր քայլի իրազեկում և թույլ է տալիս գնահատել ալգորիթմների արդյունավետությունը ձեր գլխում:
Ի՞նչ ծրագրավորման լեզու սովորել կայքեր ստեղծելու համար:
Frontend ծրագրավորող
Նման մշակողը, ըստ սահմանման, առաջնագծում է և պատասխանատու է կայքի վիզուալ բաղադրիչի համար՝ այցելուի տեսածի համար: Frontend-ի մշակողները համոզված են, որ բոլոր գրաֆիկական տարրերը ճիշտ են աշխատում, բովանդակությունը ցուցադրվում է բոլոր սարքերում, տառատեսակները չեն «սողում» և պատկերները շատ երկար չեն բեռնվում:
1. Սովորել HTML
Առաջին հերթին, սկսնակ frontend ծրագրավորողը պետք է տիրապետի HTML-ին՝ Hypertext Markup Language: Սա հիմնական գործիք է, որը թույլ է տալիս էջի վրա տեղադրել բոլոր հիմնական տարրերը՝ լինեն դա լուսանկարներ, աղյուսակներ թե տեքստ:
2. CSS ուսուցում
Արտաքինից HTML-ով գրված վեբ էջը նմանվելու է պարզ տեքստային փաստաթղթի: Այն կյանքի կոչելու համար օգտագործվում է կասկադային ոճի թերթիկ կամ CSS: Այն փոխում է ոչ թե էջի կառուցվածքը, այլ արտաքին տեսքը՝ տառատեսակներ, տարրերի դասավորություն, ստվերներ և գույներ։ Այլ կերպ ասած, եթե HTML-ն օգտագործվում է էջի տրամաբանական կառուցվածքը նկարագրելու համար, CSS-ը պատասխանատու է գրաֆիկական տարրերի համար և գրվում է առանձին ֆայլում։
3. JavaScript-ի ուսուցում
Վերջապես, որպեսզի կայքի տարրերը շարժվեն և արձագանքեն օգտվողի գործողություններին, մշակողը գրում է JavaScript կոդը: Այն նկատելիորեն ավելի բարդ է, քան առաջին երկուսը, բայց արդյունքն արժեքավոր է՝ ելնող պատուհանների տեսքը կամ էջի վրա տարրերի քաշելը (օրինակ՝ լուսանկարների տեսակավորումը սոցիալական ցանցում) կախված է սցենարներից: Ի տարբերություն CSS-ի, JavaScript կոդը ներդրված է HTML կառուցվածքում, քանի որ այն ազդում է ոչ թե տարրերի արտաքին տեսքի վրա, այլ դրանց վարքի վրա էջում։
Backend ծրագրավորող
Կայքի գեղեցիկ կեղևն առանց լրացման իմաստ չունի. տեսանյութերը, հիպերհղումները և նկարները պետք է միացված լինեն սերվերին, տվյալների բազային և այլ ինտերնետային կայքերին: Backend-ի մշակողները հոգում են ծառայության ապարատային և ծրագրային ապահովման աշխատանքը: Նրանք նաև պատասխանատու են տեղեկատվական անվտանգության համար (պաշտպանություն հաքերներից) և վերահսկում են սերվերի ծանրաբեռնվածությունը (որպեսզի էջը «չկախվի» այցելուների հոսքի պատճառով):
1. Սովորել PHP
Backend-ի մշակողի հիմնական գործիքը PHP ծրագրավորման լեզուն է: Այն անհրաժեշտ է օգտվողին տեսանելի էջը սերվերի հետ կապելու համար, որտեղ պահվում է ցանկացած տվյալ: Օրինակ, որպեսզի միանգամից մեկ լուսանկար չվերբեռնեք վեբկայք՝ օգտագործելով HTML, կարող եք գործարկել սկրիպտ, որն ավտոմատ կերպով բեռնում է այնտեղ գտնվող սերվերի վրա գտնվող պայմանական պատկերասրահը: PHP լեզուն այնքան է հեշտացնում վեբկայքի ստեղծման աշխատանքը, որ SkillBox-ը խորհուրդ է տալիս, որ frontend-ի մշակողները նույնպես սովորեն այն:
2. Սովորեք SQL
SQL հապավումը նշանակում է «Structured Query Language»: Ի տարբերություն PHP-ի, որն անհրաժեշտ է կայքը սերվերին միացնելու համար, SQL լեզուները թույլ են տալիս ինքնուրույն կառավարել տվյալների բազաները: Այժմ նման լեզուներ շատ կան, որոնցից ամենատարածվածներն են՝ MySQL, MSSQL, PostgreSQL և այլն։
Ամբողջ ցիկլի ծրագրավորողները տիրապետում են լեզուներին, որոնք պահանջվում են ինչպես frontend, այնպես էլ հետին պլանի ծրագրավորման համար: Նրանք ունիվերսալ մասնագետներ են, չնայած ակնհայտ է, որ վեբ զարգացման որոշակի ոլորտում նրանց ընկղմման խորությունը զիջում է նեղ մասնագետների տեղեկացվածությանը:
Էլ ինչպիսին են լինում ծրագրավորողները
1C ծրագրավորող, ում անմիջական առաջադրանքները ներառում են պատրաստի 1C համակարգի օպտիմալացում և այն ուղղակիորեն կարգավորելը յուրաքանչյուր ձեռնարկության համար:
- Ծրագրային ապահովման ինժեներ, ով առավել հաճախ աշխատում է արդյունաբերական ավտոմատացման ծրագրային ապահովման մշակման ոլորտում, նա սովորաբար ծրագրավորում է կենցաղային տեխնիկա:
- Խաղի մշակող, ով մասնագիտացած է համակարգչային խաղերի ստեղծման մեջ: Խաղի մշակողները ներգրավված են տեսախաղի ողջ կյանքի ցիկլի մեջ՝ ստեղծում, փորձարկում, ճշգրտում, աջակցություն, թարմացումներ, փոփոխություններ և այլն:
- Android և iOS ծրագրավորողներ, ովքեր ստեղծում են խաղեր, ծրագրեր, ինտերֆեյսներ և թարմացումներ Apple-ի ապրանքանիշի սարքերի կամ Android սարքերի համար:
- Համակարգային ծրագրավորող, որի խնդիրները, ի լրումն ծրագրային մոդուլների մշակման և դրանց ինտեգրման, ներառում են ծրագրային ապահովման արտադրանքի հարմարեցում և փոփոխում կոնկրետ համակարգի համար՝ հիմնվելով դրա տրամաբանության և խնդիրների վրա: Նա կարող է նաև մշակել տվյալների շտեմարաններ և կառավարել դրանք:
- Տվյալների գիտության ոլորտը համարվում է առաջադեմ ուղղություն ծրագրավորման ոլորտում։ Այն համատեղում է արհեստական ինտելեկտը և տվյալները, վիճակագրական տվյալների հիման վրա կանխատեսելու ունակությունը։
Ինչպե՞ս ինքնուրույն սովորել ծրագրավորում
Որակյալ և պահանջված մասնագետ դառնալու համար ցանկալի է ունենալ մասնագիտական կրթություն, սակայն ոլորտը բացահայտել կարելի է սկսել ինքնուրույն։ Ծրագրավորման 80%-ով յուրացումը ենթադրում է ինքնուրույն աշխատանք։ Համացանցում առկա են գրեթե բոլոր անհրաժեշտ նյութերը։ Ամենակարևորը պետք է ունենալ մոտիվացիա։ Ավելի լավ է ուսմանը մոտենալ բարդ ձևով, օրինակ՝ համատեղելով առցանց դասընթացները, դասախոսությունները, հոդվածները, գրքերը: Այս դեպքում չպետք է կենտրոնանալ մի քանի լեզուների վրա, ավելի լավ է սկսել ամենապարզերից:
Կարելի է սովորել խաղալով՝ որոշ ուսուցման կայքեր ինքնին խաղեր են, ինչպիսիք են Code Combat-ը և CodinGame-ը:
GitHub-ն ունի անվճար ծրագրավորման գրքերի հսկայական հավաքածու: Հասանելի է նաև էլեկտրոնային գրքերի կորպուս, որն ընդգրկում է ծրագրավորման 24 լեզու:
Ծրագրավորման համայնքում կան նաև շատ մարդիկ, ովքեր պատրաստ են օգնել հաջորդ սերնդի ծրագրավորողներին: Hack.pledge-ը կայք է, որը կօգնի ձեզ մենթոր գտնել:
Բացի այդ, կարող եք բաժանորդագրվել Telegram-ի թեմատիկ ալիքներին, օրինակ՝ Python-ում սկսնակների համար նախատեսված ալիք, վեբ և Java Script մշակողների համայնք, Ruby և Ruby on Rails ծրագրավորողների ալիք և այլն:
Ծրագրավորման մեջ տեղին է «պրակտիկան ավելի կարևոր է, քան տեսությունը» սկզբունքը: Լեզուներով մեծ քանակությամբ տեղեկատվության տիրապետել միանգամից հնարավոր չի լինի, ուստի շատ ավելի լավ է ավելի շատ ժամանակ տրամադրել ձեռք բերված հմտությունները կատարելագործելուն։
Սիրարփի Աղաբաբյան
168.am
