Հատված ճապոնացի նյարդավիրաբույժ Տակաշի Ցուկիյամայի գրքից՝ ժամանակակից կյանքի հետ կապված ուղեղի խնդիրների մասին:
Հեշտացրեք տեղեկատվությունը հիշելը
Նախ, փորձեք հաճախակի հիշել այն, ինչ ցանկանում եք հիշել: Օրինակ, եթե ամեն անգամ, երբ տեսնում եք ինչ-որ մեկի դեմքը, հիշում եք այդ մարդու անունը, ապա վերջում այն անմիջապես կհայտնվի ձեր հիշողության մեջ:
Երկրորդ մեթոդը տեղեկատվության խմբավորումն է: Կա մի երեւույթ, որը կոչվում է «կախարդական թիվ յոթ»։ Դրա էությունն այն է, որ մարդը կարող է միաժամանակ հիշել սահմանափակ քանակությամբ տեղեկատվական տարրեր, օրինակ՝ բառեր կամ թվեր։ Ինչ-որ մեկը կարող է հիշել 7-ը, ինչ-որ մեկը՝ ընդամենը 3-ը, միջինում այս թիվը 5 ± 2 է: Եթե տեղեկատվական տարրերը այս արժեքից մեծ են, ապա մարդը մոռանում է դա։ Ստացվում է, որ տվյալների քանակությունը, որը մենք կարող ենք հեշտությամբ հիշել, շատ սահմանափակ է։
Բայց եթե խմբավորեք տեղեկատվություն, կարող եք շատ ավելին հիշել:
Օրինակ, եթե ձեզ ասեն անգիր սովորել բոլոր պրոֆեսիոնալ բեյսբոլիստների անունները, դժվար թե կարողանաք դա անել: Խնդիրն իրագործելի է դառնում, եթե դրանք խմբավորեք: Օրինակ՝ նախ բոլորին բաժանենք երկու լիգայի՝ Խաղաղօվկիանոսյան և Կենտրոնական: Հետո կտեսնենք, թե որ թիմերն են կազմում այս լիգաները: Այնուհետև կարող եք հիշել թիմերի ինտերֆեյսների անունները։ Եթե բոլոր անունները խմբավորենք այս կերպ, կարող ենք հիշել դրանցից ավելին, և ավելի հեշտ կլինի հիշել նաև դրանք:
Երրորդ մեթոդը հնարավորինս շատ «կեռիկներ» ստեղծելն է՝ ավելի հեշտ հիշելու համար։ Օրինակ, եթե դուք միշտ հանդիպեք մարդկանց նույն գրասենյակում, ձեզ համար ավելի դժվար կլինի հիշել, թե ով ով է: Բայց եթե փոխեք հանդիպման վայրը, ապա կարող եք հիշել. «Սա այն մարդն է, ում մենք հանդիպեցինք այնտեղ»: Տեղը կդառնա հիշողության «մանգաղ»։ Ձեզ համար ավելի հեշտ կլինի հիշել մարդուն, եթե սրա հետ կապեք այլ փաստեր։ Օրինակ, այն մասին, թե ինչ եք արել միասին, կամ ինչ եք տվել նրան և այլն:
Հիշողությունից տեղեկատվությունը հեշտությամբ վերցնելու համար չափազանց կարևոր է օգտագործել այս մեթոդներից մեկը: Զարմանալի չէ, որ դուք չեք կարող հիշել բաները, եթե չեք օգտագործել այս մեթոդներից որևէ մեկը:
Մեր ուղեղը նախագծված է այնպես, որ փորձում է հիշել այն ամենը, ինչ մենք տեսել և լսել ենք (այդ պատճառով մենք երբեմն հանկարծակի հիշում ենք այն, ինչ կարծում էինք, որ վաղուց մոռացել ենք): Բայց եթե ինֆորմացիայի մտապահման ժամանակ չօգտագործենք ուղեղի ճանաչողական ֆունկցիաները, ապա չենք կարողանա անմիջապես այն ետ բերել հիշողությունից, երբ ցանկանանք։
Հիշողությունը կրկին խափանվե՞ց: Ոչինչ, նոթատետրում մանրամասն գրիր, թե կոնկրետ ինչը չես կարողացել հիշել։ Փորձեք միևնույն ժամանակ հիշել կամ գտնել որոշ տեղեկություններ այն մասին, թե ինչ եք մոռացել: Իսկ հաջորդ անգամ բոլոր ջանքերը գործադրեք, որպեսզի ձեր գլխից նման նոր տեղեկություն չթռչի։ Միայն այս միջոցը կկանխի ախտանիշների վատթարացումը: Եթե դուք ինքներդ ձեզ նման «խորհուրդներ» չտաք, դուք պարզապես աչք կփակեք այն փաստի վրա, որ ինչ-որ բան նորից մոռացել եք, և նույնիսկ կմոռանաք այն փաստը, որ դա եղել է:
Երկրորդ բանը, որ դուք պետք է անեք, երկար ժամանակ խոսելն է: Թող ձեր ընտանիքը օգնի ձեզ այս հարցում: Ձեր նպատակը ոչ միայն երկար պատմություն վարելն է, այլ զրուցակցին խնդրելը պարզաբանող հարցեր տալ և մանրամասն արտասանել հենց այն պահերը, որոնք դուք սովոր չեք քննարկել, որոնք չեն հասցվել ավտոմատիզմի: Սկզբում ձեզ համար դժվար կլինի ներդաշնակորեն արտահայտել ձեր միտքը, պատմության մեջ երբեմն դադարներ կլինեն, բայց սա ուղեցի համար լավ մարզանք է։
Նաև շատ շահավետ է նոր բան անելը: Կարող եք գնալ սովորելու մի բան, որը հեռու է ձեր մասնագիտությունից, սկսել գնալ հետաքրքիր դասընթացների, ընտանիքի անդամներից նոր բան սովորել։ Նրանց համար, ովքեր մշտապես ուսուցչի պաշտոնում են, երբեմն օգտակար է թողնել ուսուցչի սովորական աթոռը և դառնալ աշակերտ։ Սա հնարավորություն կտա արդեն ծանոթի մեջ նոր բան գտնել և իրերին այլ տեսանկյունից նայել։
Վերջին հաշվով, ուղեղի երիտասարդությունը որոշվում է նրանով, թե որքան հետաքրքրություններ ունի մարդը, որքան հաճախ է նա պետք լուծել ինտելեկտուալ խնդիրները և որքանով է նրա կյանքը լցված նոր բաներով։
Այն մարդու ուղեղը, ով կյանքում շատ բան ունի, միշտ «երիտասարդ» է մնում ցանկացած տարիքում։ Ընդհակառակը, կյանքում նման բազմազանությունից զրկված երիտասարդների ուղեղը կարող է արագ «ծերանալ»: Կարելի է ասել, որ ուղեղի «երիտասարդությունը» կախված է միայն նոր առաջադրանքների քանակից։ Յուրաքանչյուր ոք, ով բախվում է ուղեղի «սառեցման» հետ, անպայման պետք է ավելի բազմազան դարձնի իր կյանքը։
Հաղթահարեք ինտերնետ կախվածությանը
Ինտերնետային կախվածություն ունեցող մարդիկ հաճախ դժգոհում են, որ դժվար են հիշում նոր բաները։
Մարդը չի փորձում ջանասիրաբար ինչ-որ բան հիշել, այլ այդ գործընթացը փոխարինում է համացանցում պարզ որոնումով։ Հիշողությունից տեղեկատվություն ստանալու ունակությունը կորել է: Իսկ երբ մարդն ինքն իրեն ինչ-որ բան հիշելու հազվագյուտ հնարավորություն է ունենում, չի կարողանում դա անել։
Ինտերնետային կախվածության դեմ պայքարում կա մեկ նրբություն՝ ինտերնետը միշտ մեր ձեռքի տակ է։ Բանն այն է, որ ցանկացած կախվածության բուժման ժամանակ հիվանդից առաջին հերթին հեռացնում են այն, ինչն առաջացնում է այն։ Ինտերնետի դեպքում դա դժվար է անել, քանի որ դա անհրաժեշտ է թե՛ աշխատանքի, թե՛ շփման համար։
Այդ դեպքում արդյունավետ միջոց կլինի վիրտուալ աշխարհ մուտքի առաջին փուլի հեռացումը։
Օրինակ, եթե մարդը սովորություն ունի գալ աշխատանքի և անմիջապես նստել համակարգչի մոտ, ստուգել փոստը, հետո անվերջ թերթել տարբեր կայքեր, ապա պետք է ազատվել դրանից։ Հենց որ մարդը սկսում է «նստել» ինտերնետում, նրա ուշադրությունը հարմարվում է վեբ ճամփորդությանը։ Զգացմունքային համակարգը դա ընկալում է որպես հաճելի բան, և դա ավելի ու ավելի դժվար է դառնում դադարեցնելը: Համակարգիչը միացնելու և փոստ դիտելու գործընթացը սովորական գործունեության ընդամենը մի մասն է: Ուստի ուղեղի հատկությունների տեսանկյունից դրանից ազատվելն ամենահեշտն է։
Շեղվելը և վատ սովորությանը վերադառնալը շատ հեշտ է։ Դա կանխելու համար հարկավոր է այլ կերպ գոհացնել հուզական համակարգը: Որոշ ժամանակ ընդմիջեք ձեր համակարգչից և խմեք համեղ սուրճ կամ զբաղվեք այլ հաճելի բանով:
Համակարգչում շատ ժամ աշխատելուց հետո պետք է անպայման գնալ զբոսնելու կամ ինչ-որ կերպ այլ կերպ տաքացնել աչքերը։ Այսպիսով, ուղեղը կարող է անցնել և օգտագործել իր մյուս գործառույթները:
Սիրարփի Աղաբաբյան
168.am
