Գիտնականներն ապացուցել են, որ ուշ ժամերին աչքերին կապույտ լույսի ազդեցությունը մեծացնում է գիրության հավանականությունը: Նրանց կարծիքով՝ սպեկտրի կապույտ մասի ճառագայթումը ցանկացած լույսի աղբյուրներից՝ էլեկտրոնային սարքերի էկրաններից (սմարթֆոններ, նոութբուքեր, հեռուստացույցներ) կամ պատուհաններից, կարող է հանգեցնել նյութափոխանակության խանգարումների։
Լույսը սպեկտրի կապույտ հատվածում խանգարում է մելատոնին հորմոնի արտադրությանը, որը կարևոր դեր է խաղում բոլոր կենդանի էակների ամենօրյա գործունեության ցիկլերը (ցիրկադային ռիթմերը) կարգավորելու գործում, ասում են Տյումենի բժշկական համալսարանի (TMU) փորձագետները:
Նրանք բացատրել են, որ նման ավելցուկային ազդեցության դեպքում խանգարվում են ոչ միայն քնի ռեժիմը, այլև նյութափոխանակությունը, և մարմնի արձագանքը որոշվում է մելատոնինի ընկալիչի MTNR1B գենի տարբեր տարբերակներով: Մարդկանց նյութափոխանակությունը, ովքեր իրենց գենոտիպում ունեն մելատոնինի ընկալիչի գենի MTNR1B rs10830963 տարբերակ, առավել զգայուն է կապույտ լույսի նկատմամբ: Ըստ վիճակագրության՝ նրանք կազմում են Երկրի ընդհանուր թվի մոտ կեսը։
Բացի դրանից, պարզվել է, որ այս գենի կրողների մոտ մարմնի զանգվածի ինդեքսի աճով փոխվում են օրական ջերմաստիճանի դինամիկան և միջին օրական ջերմաստիճանի մակարդակը, ասել են փորձագետները։ Մարդու մարմնի վրա կապույտ լույսի ազդեցության ծանրությունը գնահատելու նոր գործիք մշակելիս, Տյումենի բժշկական համալսարանի և այլ ինստիտուտների գիտնականները պարզել են, որ նույնիսկ փոքր քանակությամբ կապույտ լույսը ցանկացած աղբյուրից 21:30-ից 01:00-ն ընկած ժամանակահատվածում (մելատոնինի ամենաակտիվ արտադրության ժամանակահատվածը) կապված է մարմնի զանգվածի ինդեքսի ավելացման հետ:
Հետազոտությանը մասնակցել են արկտիկական գոտու բնակիչներ՝ Սալեխարդ, Ակսարկա և Նովի Ուրենգոյ Յամալի վրա: Մեկ շաբաթ նրանք կրել են ակտիմետրեր՝ սարքեր, որոնք թույլ են տալիս հետևել քնի որակին, ակտիվության մակարդակին և օրգանիզմի կենսագործունեության այլ պարամետրերին։ Սարքերը նաև գրանցել են ստացված լույսը 24/7՝ հաշվի առնելով տարբեր տիրույթներ (կարմիր-կանաչ-կապույտ), ասել է Կենսաբժշկական տեխնոլոգիաների համալսարանի գիտահետազոտական ինստիտուտի քրոնոկենսաբանության և քրոնոմբժշկության լաբորատորիայի ղեկավար, պրոֆեսոր Դենիս Գուբինը:
«Ստացված տվյալների հիման վրա խորհուրդ ենք տալիս ժամը 21-ից հետո սմարթֆոնների, համակարգիչների և ցանկացած այլ էլեկտրոնային սարքերի վրա միացնել կապույտ լույսի զտիչը, ինչպես նաև խուսափել փողոցից եկող լույսից։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ նույնիսկ փոքր քանակությունը կարող է հանգեցնել նյութափոխանակության խնդիրների, այդ թվում՝ քաշի ավելացման»,- նշել է պրոֆեսորը։
Նա ընդգծել է, որ մարդու համար ավելի հեշտ է խուսափել երեկոյան լույսից, երբ առավոտյան և ցերեկը օրգանիզմը բավարար քանակությամբ կապույտ լույս է ստացել. լույսն այս ժամին, ընդհակառակը, օգտակար է օրգանիզմի համար։
Հետազոտությունն իրականացվել է գարնանը, ապագայում գիտնականները մտադիր են աշխատանքները շարունակել այլ եղանակներին։ Ձմեռային չափումների արդյունքները մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում, քանի որ Արկտիկայում սա լույսի ամենամեծ դեֆիցիտի սեզոնն է:
