Տիեզերական արդյունաբերության ոլորտում համաշխարհային առաջնորդության համար պայքարը շարունակվում է ավելի քան մեկ տասնամյակ: Սակայն, ինչպես պարզել է Inmarsat միջազգային ընկերությունը, մարդիկ գրեթե ոչինչ չգիտեն այս ոլորտում զարգացումների մասին։
2022 թվականի հունիսին արբանյակային կապի բրիտանական Inmarsat ընկերությունը հրապարակեց զեկույց տիեզերական արդյունաբերության նկատմամբ հասարակության վերաբերմունքի մասին։ Զեկույցում հաջողվել է լուսաբանել 20 հազար մարդու կարծիքը 11 երկրներից՝ ԱՄՆ, Բրազիլիա, Գերմանիա, Հարավային Կորեա, Կանադա, Հնդկաստան, Ավստրալիա, Չինաստան, Ճապոնիա, Մեծ Բրիտանիա, ԱՄԷ։
Ինչպես է տիեզերքն ընկալվում աշխարհում
Առաջին հերթին վերլուծաբանները հարցվածներից պարզել են, թե ինչ ասոցիացիաներ ունեն «տարածություն» բառի հետ։ Ամենատարածված պատասխաններն էին.
- արբանյակներ (46%);
- թռիչքներ դեպի Լուսին և Մարս (37%);
- հրթիռներ (26%);
- հետազոտություն և բացահայտում (25%);
- այլմոլորակայիններ (21%);
- տիեզերական զբոսաշրջություն (20%);
- գիտաֆանտաստիկա (14%);
- Աստղային պատերազմներ (10%);
- միլիարդատերեր Ջեֆ Բեզոս և Իլոն Մասկ (10%)։
Փորձագետների կարծիքով՝ այս տվյալները տարբերվում են՝ կախված հարցվածների բնակության երկրից։ Օրինակ, տիեզերական զբոսաշրջության մասին ամենից հաճախ խոսել են Չինաստանում՝ հարցվածների 60%-ը։ Չինաստանում այս ցուցանիշը երեք անգամ գերազանցում է համաշխարհային միտումը՝ այս թեման այժմ հատկապես արդիական է երկրում։ Օրինակ՝ չինացի ինժեներները շուտով կներկայացնեն անհատների համար նախատեսված առաջին տիեզերական կայանը։
Ինչպե՞ս է տարիքն ազդում ասոցիացիաների վրա:
Տիեզերական ոլորտի ընկալումն ուղղակիորեն կախված է տարիքից։ Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ երիտասարդները (18-24 տարեկան) ավելի շատ, քան տարեցները, տիեզերքը կապում են այլմոլորակայինների, «Աստղային պատերազմների» և միլիարդատերերի հետ: Իսկ 65-ից բարձր մարդիկ, շատ ավելի հավանական է, որ մտածում են հետազոտությունների, հրթիռների, արբանյակների և հեռահաղորդակցության մասին, երբ խոսում են տիեզերքի մասին:
Վերլուծաբանները կարծում են, որ ընկալման տարբերությունը պայմանավորված է նրանով, որ տարեց հարցվածներից շատերը տեսել են տիեզերական դարաշրջանի սկիզբը:
Ո՞ր երկրներն են պնդում, որ ամենից շատ գիտեն տիեզերքի մասին
Արդյունաբերությամբ ամենից շատ հետաքրքրվում են այն երկրների բնակիչները, որոնք այժմ պայքարում են համաշխարհային տիեզերական տերության կոչման համար։ Հետազոտությունը որպես օրինակ է բերում Հնդկաստանը։ Այստեղ շատ ավելի հավանական է, որ կասեն, որ շատ բան գիտեն «տիեզերական» ինտերնետի և էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրների մասին։ Իսկ այն երկրների ներկայացուցիչները, որոնք հատկապես աչքի էին ընկնում 20-րդ դարում իրենց տիեզերական զարգացումներով (օրինակ՝ ԱՄՆ), ներկայումս ավելի քիչ տեղեկություններ ունեն զարգացումների մասին։
Ի՞նչն է անհանգստացնում մարդկանց
Մեծ Բրիտանիայի և Հարավային Կորեայի բնակիչներն ամենից շատ անհանգստացած են այն հարցով, թե ինչ կարող է տեղի ունենալ տիեզերքում: Նաև հարցմանը մասնակցող երկրների գրեթե յուրաքանչյուր հինգերորդ հարցվողը մտահոգված է տիեզերքից Երկիր նոր հիվանդությունների ներմուծմամբ։ Այս մտահոգությունը հատկապես տեսանելի է այն երկրներում, որոնք ծանր հարված են ստացել COVID-19-ի տարածումից.
- Հարավային Կորեա (26%);
- Չինաստան (25%);
- Բրազիլիա (24%).
Քանի որ տիեզերքում մարդու գործունեության մասշտաբները մեծանում են, զեկույցի հեղինակներն ասում են, որ մտահոգությունը կաճի: Արդեն հարցվածները բացահայտում են երեք հիմնական խնդիր, որոնց հետ մարդկությունը պետք է զբաղվի ապագայում՝ տիեզերական բեկորներ և դրանց հետ բախումներ, տիեզերական աղտոտվածություն (https://168.am/2022/01/17/1637359.html) և Երկրի մթնոլորտի վնաս: Ամենից շատ տիեզերական աղբի խնդիրն անհանգստացնում է Գերմանիայի (57%), Կորեայի (56%) և Բրազիլիայի (55%) հարցվածներին։ Կորեայի (52%), Բրազիլիայի (46%) և Հնդկաստանի (46%) բնակիչներն անհանգստացած են տիեզերքի աղտոտվածությամբ։ ԱՄԷ-ն (45%), Չինաստանը (43%) և Հնդկաստանն (38%) ունեն ամենաբարձր անհանգստությունը Երկրի մթնոլորտին հասցված վնասների վերաբերյալ:
Միևնույն ժամանակ, Չինաստանից, Հնդկաստանից և ԱՄԷ-ից հարցվածները խոստովանել են, որ տիեզերքի մասին մտածելիս երկու հակադիր զգացում են ունենում՝ վախ անհայտի հանդեպ և հուզմունք՝ բացվող հնարավորությունների պատճառով:
Ո՞ր տիեզերական տեխնոլոգիաներ են համարվում կարևոր
Մարդկանց մեծ մասը հստակ պատկերացում չունի տիեզերական տեխնոլոգիաների արժեքի մասին, ասվում է զեկույցում։ Բայց միևնույն ժամանակ հարցվածները կարծում են, որ նորարարությունը կարևոր է համաշխարհային անվտանգության ապահովման համար։ Հետևաբար՝ բացահայտումների շարքում հարցվողները հատկապես կարևորում են.
- եղանակի և կլիմայի մոնիտորինգ (75%);
- կապի արբանյակներ (71%);
- GPS և արբանյակային նավիգացիոն համակարգ (67%);
- էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրների որոնում (67%);
- պաշտպանություն աստերոիդներից (64%).
Հարցումը նաև ցույց է տվել, որ մարդկանց մեծ մասը հետաքրքրված չէ արբանյակային տեխնոլոգիայով: Չնայած դրանց շնորհիվ գործընթացների մեծ մասը գործում է։ Օրինակ, հանքարդյունաբերությունը լիովին կախված է արբանյակներից: Կրիպտոարժույթի «մայնինգի» գործընթացը հնարավոր չէր լինի առանց կայուն և որակյալ ինտերնետի։ Գյուղատնտեսության ոլորտը նաև երկար և արդյունավետ կերպով օգտագործում է արբանյակային ինտերնետը ճշգրիտ գյուղատնտեսության համար: Օրինակ՝ անօդաչու սարքերն ու արբանյակներն օգնում են հեռակա կարգով վերահսկել դաշտի վիճակը, իսկ հատուկ մշակված հավելվածները հաշվարկում են պարարտանյութերի տոկոսադրույքները յուրաքանչյուր հողամասի համար։ Տեխնոլոգիաների շնորհիվ ֆերմերներն արդյունավետ օգտագործում են սերմերն ու թունաքիմիկատները՝ միաժամանակ բարձրացնելով բերքատվությունը։
Նույնիսկ առանց արբանյակային կապի, սննդամթերքի մատակարարման շղթաների հետ կապված խնդիրներ կառաջանային: Մարդկանց մոտ 50%-ը կարծում է, որ նավագնացության արդյունաբերությունը կկարողանա գործել առանց տարածքի: Բայց արդյունաբերության զարգացումները մի քանի տասնամյակ անքակտելիորեն կապված են ծովային ոլորտի հետ։
ՆԱՍԱ-ի տիեզերագնաց Սքոթ Քելլի. «Հաղորդակցման արբանյակների անտեղյակությունն ինձ զարմացնում է: Հարցվածների 29%-ը նշել է, որ դրանք անհրաժեշտ չեն համարում։ Նրանք ակնհայտորեն չեն հասկանում, թե իրականում ինչպես են աշխատում ձայնային և տվյալների համակարգերը, որոնք նրանք օգտագործում են: Այն, թե ինչպես են նրանք նավարկում իրենց մեքենաներով, ինքնաթիռները, որոնք նրանց տանում են հանգստի, այս ամենը կապված է տիեզերական տեխնոլոգիայի հետ։ Նույնիսկ, երբ մարդիկ օգտվում են բանկոմատից, ժամանակի ազդանշանը գալիս է GPS արբանյակից: Եթե հեռացնեք այս տեխնոլոգիան, մարդիկ դա կնկատեն վայրկյանների ընթացքում: Միգուցե արբանյակային հատվածը պետք է ավելի շատ աշխատի իր արժեքը հանրությանը հաղորդելու համար»:
Ինչպե՞ս է բիզնեսն ազդում տիեզերական արդյունաբերության վրա
Հետազոտության հեղինակները հարցում են անցկացրել ոչ միայն բնակչության շրջանում։ Այս գործընթացին մասնակցել են նաև գործարար համայնքի ղեկավարները։ Պարզվեց, որ ձեռնարկատերերն ավելի լավ են տիրապետում ոլորտի հեռանկարներին և կոմերցիոն հնարավորություններին՝ տիեզերական զբոսաշրջությունից մինչև առողջապահություն։
Տիեզերական դարաշրջանի սկզբում շարժիչ ուժը կառավարություններն ու քաղաքական գործիչներն էին: Բայց հիմա ղեկավարությունը պատկանում է բիզնեսին։ Առևտրային տեսանկյունից երկրորդ տիեզերական դարաշրջանը (այսինքն՝ այն, ինչ տեղի է ունենում այսօր տիեզերքում) զարգացող շուկա է, որտեղ նորեկներն ու ստարտափները պայքարում են առաջին դիրքերի համար։
Զեկույցում նշվում է, որ ամբողջ աշխարհում մարդկանց 69%-ը լսել է SpaceX-ի մասին։ Սակայն հարցվածների միայն 35%-ն իրականում գիտի, թե ինչ է անում ընկերությունը: Նման իրավիճակ է ստեղծվել նաև ՆԱՍԱ-ի հետ կապված։ 20000 հարցվածներից գրեթե յուրաքանչյուրը լսել է բաժնի մասին, սակայն հարցվածների 25%-ը չգիտի նրա հայտնագործությունների և գործունեության մասին:
Հասարակության այս ցածր տեղեկացվածությունն ազդանշան է, որ տիեզերական ոլորտը պետք է խթանի իր աշխատանքը: Ի վերջո, ոլորտը ներգրավում է ռեկորդային ծավալների ներդրումներ և առաջիկայում կշարունակի աճել։
Սիրարփի Աղաբաբյան
168․am
