Դեռևս հնագույն ժամանակներից ճարտարապետներն ու դիզայներներն առանձնահատուկ վախով էին մոտենում գրադարանների, գիտելիքի տաճարների ստեղծմանը։ Ուստի զարմանալի չէ, որ այսօր դրանցից շատերն ընդգրկված են քաղաքների գլխավոր տեսարժան վայրերի ցանկում։ Ժամանակակից գրապահոցների շարքում կան նաև նախագծեր, որոնք արժանի են մեծ ուշադրության։
Ներկայացնում ենք աշխարհի ամենատպավորիչ գրադարանները, որոնք ապշեցնում են երևակայությունն իրենց գեղեցկությամբ:
1. Վատիկանի առաքելական գրադարան
Վատիկանի հրաշագեղ Առաքելական գրադարանի ինտերիերը շատերը կարող են տեսած լինել Պաոլո Սորենտինոյի «The Young Pope» սերիալում: Գրադարանը թվագրվում է Սիքստոս V պապի (1521-1590) ժամանակներին, որը հրամայեց կառուցել նոր շենք հազարավոր ձեռագրերի հավաքածուի համար։ Այսօր այն ներառում է մոտ 1 600 000 տպագիր հրատարակություն, 150 000 հին ձեռագիր, ավելի քան 100 000 փորագրություն և աշխարհագրական քարտեզ, 300 000 մետաղադրամ և մեդալ: Գրադարանում գործում է վերականգնողական արհեստանոց և գրադարանավարների դպրոց։
2. Թագավորական գրադարան Մաֆրա պալատում, Պորտուգալիա
Շքեղ պալատը կառուցվել է Լիսաբոնի արվարձանում Ժուան V թագավորի պատվերով՝ ի պատիվ իր առաջնեկի ծննդյան։ Շինարարությունն իրականացվել է 1717-1730 թվականներին։ Բարոկկո ոճի տպավորիչ գրադարանն ունի ավելի քան 35 000 հազվագյուտ հատոր, որոնցից մի քանիսն ավելի քան 500 տարեկան են: Ի դեպ, գրքերի անվտանգության համար պատասխանատու են չղջիկները, որոնք այստեղ են բնակվում բացման օրվանից, թռչունները գիշերը ոչնչացնում են գրքերի համար վտանգավոր միջատներին։
3. Խորհրդարանական գրադարան «Handelingenkamer», Նիդերլանդներ
Նիդերլանդների քառահարկ Խորհրդարանական գրադարանը նախագծվել է այնպես, որ այցելուները կարիք չունենան օգտագործել լուսատու սարքեր. տանիքն իրենից ներկայացնում է մեծ ապակե գմբեթ, որով արևի լույսն անարգել ներթափանցում է սենյակ: Բայց Վերածննդի ոճով զարդարված այս շինության հիմնական առավելություններն են նույն ոճով պատրաստված չուգունե պարուրաձև աստիճաններն ու ճաղավանդակները։ Կարմիր-կանաչ գունային գամմայից պարզ է դառնում, որ ճարտարապետները ոգեշնչվել են Հին Չինաստանի մշակույթով:
4. Նյու Յորքի հանրային գրադարան, ԱՄՆ
Նյու Յորքի հանրային գրադարանի մուտքը հսկում են առյուծները՝ Լորդ Լենոքսը և Լեդի Աստորը, որոնք հայտնի են նաև որպես Համբերություն և Տոկունություն: Ներսում 120 կիլոմետր երկարությամբ ձգվող փայտե գրադարակներ կան, որոնք զարդարված են որմնանկարներով։ Աշխարհի ամենամեծ գրադարանը հաճախ է հայտնվում ֆիլմերի կադրերում, այդ թվում՝ «Սարդ-մարդը», «Սեքսը մեծ քաղաքում», «Թոմաս Քրաունի գործը», «Ժամանակի մեքենան» և այլն:
5. Թրինիթի քոլեջի գրադարան, Իռլանդիա
Դուբլինի Թրինիթի քոլեջի գրադարանը յուրահատուկ վայր է: Գլխավոր սրահը 65 մետրանոց պատկերասրահ է՝ մուգ փայտից գրադարակներով և մեծ գրողների մարմարե կիսանդրիներով, որոնցից շատերը սովորել են Թրինիթի քոլեջում։ Պատվավոր շրջանավարտների ցանկում, մասնավորապես, ներառված են Ջոնաթան Սվիֆթի և Օսկար Ուայլդի անունները։ 200 000 գրքերից բաղկացած հավաքածուի «մարգարիտը» բացառիկ Կելսի գիրքն է՝ սուրբ ձեռագիր, որը ստեղծել են կելտ վանականները՝ 800 թվականին։
6. Գրադարան Քոդրինգթոն, Մեծ Բրիտանիա
Անգլիական Օքսֆորդի Քոդրինգթոնի գրադարանը մագնիս է ամբողջ աշխարհի գիտնականների համար: Այն պարունակում է գրեթե 200 000 գիրք իրավունքի, պատմության, ռազմական գործի, սոցիոլոգիայի և կրոնագիտության վերաբերյալ: Միևնույն ժամանակ, այս հավաքածուի մոտ մեկ երրորդը ստեղծվել է 19-րդ դարում և ավելի վաղ։ 18-րդ դարի կեսերին Օքսֆորդի համալսարանի խորհրդի անդամ Քրիստոֆեր Քոդրինգթոնի նվիրատվություններով կառուցված գրադարանը միայն մեկ անգամ է վերականգնվել՝ 1990-ականների վերջին:
7. Վիկտորիայի պետական գրադարան, Ավստրալիա
Ավստրալական Մելբուռնում Վիկտորիայի գրադարանը բացվել է 1856 թվականին, հայտնի գմբեթավոր դահլիճը ստեղծվել է ավելի ուշ՝ 1913 թվականին։ Վիկտորիայի պետական գրադարանի դարակներում գտնվող գրքերի հավաքածուն ներառում է մոտ երկու միլիոն նմուշ, ներառյալ կապիտան Ջեյմս Կուկի, Մելբուռնի հիմնադիրներ Ջոն Բեթմանի և Ջոն Պասկոու Ֆոքների աշխատանքները:
8. Վենեսլայի գրադարան, Նորվեգիա
Նորվեգիայի հարավում գտնվող Վենեսլայի գրադարանն իր գոյության 4 տարիների ընթացքում (բացվել է 2011 թվականին) արդեն արժանացել է մի քանի ճարտարապետական մրցանակների։ Շենքի դիզայներները պետք է մշակեին էկոլոգիապես մաքուր նախագիծ, որը կհամապատասխաներ ամենախիստ կանոններին. վերամշակված փայտից պատրաստված 27 «կողիկները» դարձան գրադարանի ինտերիերի հիմնական շեշտը՝ ձևավորելով շենքի յուրահատուկ կմախքը և տանիքի անսովոր կառուցվածքը։ Այսօր գրադարանը տեղի գլխավոր տեսարժան վայրերից է։
9. Խոսե Վասկոնսելոսի անվան գրադարան, Մեքսիկա
Ժամանակակից ճարտարապետության ամենանշանավոր հուշարձաններից մեկը՝ Խոսե Վասկոնսելոսի անվան գրադարանը բացվել է Մեխիկոյում 2006 թվականին։ Տեղական մամուլն այն անմիջապես անվանեց «մեգագրադարան»՝ իր տպավորիչ տարածքի համար՝ 38 000 քառակուսի մետր, այնպես որ նույնիսկ հիմնական սրահում գտնվող կետի կմախքն այստեղ շատ մեծ տեսք չունի: Շենքը պատրաստված է մարմարից, գրանիտից, պողպատից, բետոնից և ապակուց։ Գրադարանում կարող եք գտնել ավելի քան կես միլիոն գիրք՝ ցանկացած թեմայով:
10. Հելսինկիի հանրային գրադարան
Հելսինկիի քաղաքային գրադարանը կոչվում է Oodi, որը ֆիններենից թարգմանաբար նշանակում է «ձոն» կամ «պոեմ»: Այն ոչ միայն գեղեցիկ է հնչում, այլև վկայում է գրականության հետ սերտ կապի մասին։ Ֆինլանդիայի խորհրդարանի դիմաց գտնվող 17 000 քառակուսի մետր մակերեսով շենքի նախագծի հեղինակը տեղական ALA Architects ստուդիան է։
