Կրթության ոլորտն անընդհատ փոխվում է, և հիմա արդեն ժամանակն է անցնելու Կրթություն 2.0-ին։
Կրթություն 2.0-ն հիմնված է բովանդակության և օգտագործողի, ինչպես նաև հենց օգտատերերի միջև ինտերակտիվ փոխազդեցության կազմակերպման վրա: Կրթություն 2.0-ն ներառում է ավելի սերտ փոխազդեցություններ ուսուցչի և ուսանողների, ուսանողների և բովանդակության միջև: Կրթություն 2.0-ն ունի առաջադեմ, հումանիստական արմատներ, որոնցում սովորողները կարևոր նշանակություն ունեն սովորելու համար: Կրթություն 2.0-ն կենտրոնանում է երեք կետերի վրա՝ հաղորդակցություն, դյուրացում և համագործակցություն:
Նորագույն տեխնոլոգիաները փոփոխում են կրթության ոլորտը և ավելի հասանելի են դարձնում Կրթություն 2.0-ն։
1. Արհեստական բանականություն (AI)
Մեր աշխարհն արդեն լցված է տարբեր ծառայություններով՝ աշխատող արհեստական ինտելեկտով։ Ժամանակակից կյանքն առանց մեքենայական ուսուցման տեխնոլոգիայով աշխատող ալգորիթմների այլևս անհնար է: AI տեխնոլոգիաները ներթափանցել են գրեթե բոլոր ոլորտներ, և կրթությունը բացառություն չէ: Օրինակ՝ Չինաստանում երեխաներին արհեստական ինտելեկտի հետ աշխատել սովորեցնելը սկսվում է առաջին դասարանից։ Այս ուղղության արդիականությունը պայմանավորված է նրանով, որ նեյրոնային ցանցերը և մեքենայական ուսուցումը թույլ են տալիս շատ արագ մշակել հսկայական քանակությամբ տվյալներ և դրանց վերլուծության հիման վրա առաջարկել օպտիմալ լուծումներ, և դա ճիշտ է շատ ոլորտներում՝ մարքետինգից մինչև արդյունաբերություն:
Կրթության ոլորտում կանխատեսող վերլուծությունը հնարավորություն է տալիս ձևավորել անհատական ուսուցման ուղի, երբ ծրագիրը կազմվում է կոնկրետ անձի բնութագրերի, անցյալի խնդիրների լուծման նրա փորձի և այլնի հիման վրա: Բացի այդ, AI տեխնոլոգիաները կատարում են նաև հանձնարարական գործառույթ՝ օգտատերերին առաջարկելով որոշակի դասընթաց, որը մի շարք առումներով նման է այն ուսանողներին, ովքեր հաջողությամբ ավարտել են այն:
Նաև AI տեխնոլոգիաները կարող են օգտագործվել գիտելիքները ստուգելու համար, և ոչ միայն թեստերի տեսքով: Արհեստական բանականությունն արդեն բավականին ընդունակ է վերլուծելու նույնիսկ ձեռագիր շարադրությունները։
Վերջապես, ձայնային օգնականները գնալով ավելի են թափանցում կրթական գործընթաց: Իրականում նրանք դառնում են ուսուցիչների վիրտուալ օգնականներ՝ օգնելով նրանց ավելի հետաքրքիր դարձնել դասերը՝ դրանցում ավելացնելով ինտերակտիվ տարրեր:
2. Նեյրոցանցեր
Նեյրոցանցերը հաճախ օգտագործվում են հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց ստանդարտ ձևերով ուսուցանելու համար: Նյարդոստիմուլյացիայի օգնությամբ որոշ ազդանշաններ կարող են ուղարկել ուղեղ։
Ուսումնական գործընթացի նեյրոախտորոշումը մեծ թափ է հավաքում, երբ իրական ժամանակում վերլուծում է, օրինակ, թե որքանով է մարդը հետաքրքրված իր դիտած տեսանյութով, հնարավո՞ր է բարելավել տեղեկատվության ընկալումը, և այլն։ Նեյրոցանցերի միջոցով հնարավոր է նաև անհատականացնել ուսուցման գործընթացը՝ մարդուն առաջարկելով այն ձևաչափերը, որոնք ավելի լավ են ընկալվում նրա ուղեղի կողմից, ինչը նշանակում է, որ դրանք ավելի արդյունավետ կլինեն։
Նման տեխնոլոգիաները հնարավորություն են տալիս վերահսկել ուղեղում տեղի ունեցող ճանաչողական գործընթացները, որպեսզի օգտագործվեն այս տվյալները կրթական բովանդակությունը բարելավելու և ինչպես անհատական, այնպես էլ զանգվածային կրթական լուծումներ ստեղծելու համար:
3. Լրացված իրականություն
Ընդլայնված, վիրտուալ և ընդլայնված իրականության տեխնոլոգիաները (AR, VR և XR) թույլ են տալիս ինչ-որ բան տեսնել կամ զգալ սմարթֆոնի, ակնոցի և այլ գաջեթների միջոցով: Սա նոր հնարավորություններ է բացում կրթության ոլորտում։ Օրինակ՝ սովորողները դասի ընթացքում կարող են «տեղափոխվել» ցանկացած վայր և ցանկացած դարաշրջան, ինչը դրական է ազդում ուսումնասիրվող նյութի նկատմամբ հետաքրքրության վրա, հետևաբար՝ մեծացնում նրանց մոտիվացիան։ Տեխնոլոգիաները, որոնք թույլ կտան ինչ-որ բան զգալ այլ ընկալիչների օգնությամբ (հպում, հոտ, համ և այլն), դեռ զարգանում են, բայց մոտ ապագայում կարող են համընդհանուր հասանելի դառնալ։
Տեխնոլոգիաները, որոնք լրացնում են մեր իրականությունը, հնարավորություն են տալիս առավելագույնս խաղային դարձնել կրթական գործընթացը։ Օրինակ՝ զարգացնել հմտություններ, որոնք ուսանողներին պետք կգան ապագայում, ներառյալ՝ հնարավոր բացասական սցենարների մշակումը, որոնք դժվար է իրականում վերստեղծել սովորելու համար: Համաճարակը ցույց է տվել, որ գրեթե ցանկացած գործընթաց դպրոցից կամ համալսարանից կարող է տեղափոխվել առցանց ձևաչափ։
4. Ժամանակակից տեսատեխնոլոգիաներ
Առաջին հերթին տեսատեխնոլոգիաներն ուսումնական հաստատություններին հնարավորություն են տալիս արդյունավետ կազմակերպել հիբրիդային ուսուցման ձևաչափ: Դրանք հնարավորություն են տալիս վիրտուալ ներկայություն ապահովել ոչ միայն դասարանում սովորողների համար, այլև, օրինակ, ապահովել ծնողների վիրտուալ ներկայությունը ծնողական ժողովներին:
5. Բլոկչեյն
Բլոկչեյնի օգտագործումը մեծ հեռանկարներ է բացում թվային ուսուցման հայեցակարգի բարելավման համար։ Այս տեխնոլոգիան կարող է կոնցեպտուալ կերպով փոխել տվյալների արխիվների պահպանման համակարգը, բարձրացնել տեղեկատվության կեղծումից պաշտպանվելու հուսալիությունը և զգալիորեն արագացնել տեղեկատվության և տվյալների մշակման հարցումների կատարումը:
Եթե ավելի վաղ բլոկչեյնը շատերի կողմից ընկալվում էր՝ որպես ֆինանսական հատվածի տեխնոլոգիական լուծում, ապա այսօր հասկացվում է, որ բաշխված ռեգիստրների և թոքենների սահմանափակ թողարկումների միջոցով հնարավոր է ստեղծել նախադեպեր լիցենզավորման, հավատարմագրման, հավաստագրման, եզակի տվյալների պահպանման համար, այդ թվում՝ կրթության ոլորտը, օրինակ՝ բուհերի ավարտական դիպլոմները։ Ի դեպ, մի շարք բուհեր արդեն իրենց շրջանավարտներին տալիս են թղթային դիպլոմի հետ նույն թվային փաստաթուղթը բլոկչեյնի վրա։
NFT տեխնոլոգիան կարող է լավ պաշտպանել հեղինակային իրավունքը, և սա շատ արդիական խնդիր է կրթական շուկայում, քանի որ շատ մեթոդներ և դասընթացներ պաշտպանված են հեղինակային իրավունքով: NFT-ի օգնությամբ դուք կարող եք կազմակերպել հեղինակային իրավունքի հասանելիություն և գումար վաստակել ձեր կրթական բովանդակության վրա:
6. Իրերի ինտերնետ
Ինտերնետի զարգացման շնորհիվ ընդլայնվում են գրեթե ցանկացած ծավալի տեղեկատվության ակնթարթային փոխանցման հնարավորությունները։ Իրականում այն ամենը, ինչ նկարահանվում կամ ձայնագրվում է ցանկացած սարքի միջոցով, կարելի է փոխանցել, վերլուծել և օգտագործել, այդ թվում՝ կրթության ոլորտում։ Սա արդեն հանգեցրել է «խելացի» լսարանի առաջացմանը, որը կարող է հարմարվել փոփոխվող պայմաններին: Շուտով հնարավոր կլինի ուսումնասիրել ոչ միայն աշխարհի ցանկացած կետից, այլ նաև օգտագործելով մի շարք սարքեր, որոնք չեն սահմանափակվում միայն նոութբուքով, պլանշետով և սմարթֆոնով՝ մեզ շրջապատող տարբեր իրեր կկարողանան միանալ ինտերնետին:
Իրերի ինտերնետի զարգացման կարևոր արդյունքն ուսուցման հիպերավտոմատացումն է։ Այն փոխում է աշխատողների գործառույթները և ապահովում է կրթական հաստատությունների այդքան անհրաժեշտ թափանցիկությունը՝ հավաքելով բոլոր տվյալները: Այսինքն՝ դպրոցը կամ համալսարանն ունի ամբողջական թվային երկվորյակ, որին կարող է մուտք գործել նույնիսկ դրսից մարդ։ Սա մինչև այժմ աշխարհի ոչ մի ուսումնական հաստատությունում ամբողջությամբ չի իրականացվել, բայց սա շատ մոտ ապագայի հարց է։ Թվային երկվորյակը կօգնի ուսումնական հաստատությունների ղեկավարությանը ավելի արդյունավետ որոշումներ կայացնել՝ իրենց աչքի առաջ ունենալով իրական ժամանակում տվյալների փոփոխում։
7. Թվային բովանդակություն
Այսօր ավելի ու ավելի շատ եզակի կրթական բովանդակություն կա, որն արտադրվում է առցանց համալսարաններում, կրթական հարթակներում, ինչպես նաև սոցիալական ցանցերում, լրատվամիջոցներում և նույնիսկ առցանց խաղերում:
Տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս ավտոմատ կերպով գեներացնել բովանդակություն ցանկացած ձևաչափով՝ տեքստ, աուդիո կամ վիդեո, ինչպես նաև կատարել ավտոմատ թարգմանություն (տեսանյութը մի լեզվով ձայնագրելուն զուգահեռ՝ այն արդեն կարող է թարգմանվել մեկ այլ լեզվով):
8.Ամպային տեխնոլոգիա
Դրանց շնորհիվ մշակված է տեխնոլոգիական լուծումների մեծ մասը, և ոչ միայն կրթության ոլորտում՝ այսօր ոչ ոք տվյալները չի պահպանում միայն սեփական սերվերների վրա։
Ամպային տեխնոլոգիաների հիման վրա հնարավոր է կազմակերպել հեռավար պարապմունքներ՝ ըստ ուսումնական հաստատության ժամանակացույցի, անկախ նրանից, թե որտեղ են ֆիզիկապես ներկա ուսուցիչներն ու աշակերտները։ Միգրացիան դեպի ամպային համակարգեր թույլ կտա ոչ միայն բեռնաթափել սեփական ՏՏ ռեսուրսները, առանց ձախողումների անցկացնել սեմինարներ և դասախոսություններ, այլ նաև բարելավել կրթական ծառայությունների որակը։
9. Կիբերանվտանգություն
Դպրոցների և բուհերի տեղեկատվական համակարգերի պաշտպանությունը կիբեր սպառնալիքներից, որոնք օրեցօր ավելանում են, կարևոր խնդիր է և կրթական արդյունաբերության զարգացման վեկտորներից մեկը։ Առցանց ուսուցման կամ հիբրիդային ձևաչափի անցնելիս դպրոցները պետք է ապահովեն ուսանողների անձնական տվյալների և այլ տեղեկատվության անվտանգությունը:
Անհրաժեշտ է թվային մշակույթի հիմունքները սովորեցնել դպրոցականներին և ուսանողներին։ Ժամանակակից աշխարհում բոլորը պետք է իմանան, թե ինչպես պաշտպանվել համացանցում ներխուժողներից: Անհրաժեշտ է նաև ցանցում մշակել կրթական բովանդակության ավտոմատ ստուգում և մոդերացիա՝ ստուգել, թե որքանով է այն ճիշտ, համապատասխանում իրականությանը և այլն։
10. Միավորող տեխնոլոգիաներ
Շատ կրթական նախաձեռնություններ, որոնք նախկինում գոյություն ունեին միայն անցանց, այժմ դառնում են հաջողակ առցանց կամ հիբրիդ պատմություններ: Սա հնարավոր է, այսպես կոչված, միավորող տեխնոլոգիաների շնորհիվ, երբ արտադրանքը մշակվում է նույն էկոհամակարգի կամ մեկ գերհավելվածի շրջանակներում: Այս դեպքում տարբեր կրթական խնդիրներ լուծելու համար պետք չէ սեփական վեբ պորտալներում առանձին սուպեր ծառայություններ ստեղծել. մինի հավելվածները բավական են։
Սա թույլ է տալիս օգտվողներին արագ տեղաշարժվել կրթական ծառայությունների միջև՝ լինելով մեկ աքաունթում և ստանալով բոլոր անհրաժեշտ ծառայությունները ավելի քիչ կտտոցներով։ Նեյրոնային ցանցերն ավտոմատ կերպով ձևավորում են անհատականացված ուղի` հիմնված կրթական մեթոդների ալգորիթմացման վրա և կտրամադրեն անհրաժեշտ բովանդակություն նույնիսկ չձևավորված կրթական հարցումների համար, ներառյալ՝ էկոհամակարգի տարբեր արտադրանքների օգտագործման անձնական փորձի վերլուծության միջոցով, ինչպես նաև այլ նմանատիպ այլ վարքագծի և ռեակցիաների միջոցով:
Սիրարփի Աղաբաբյան
168.am
